ماکو در نقطه مرزی ایران و در گوش گربه نقشه ایران جاذبه‌های نهفته‌ای دارد.
برای رسیدن به ماکو علاوه بر مسیر زمینی که حدود ۸۷۵ کیلومتر از تهران مسافت دارد
می‌توان با قطار و یا هواپیما نیز برنامه‌ریزی داشت.
منتهی با گرانی‌های پیش‌رو، هم‌چنان پیمایش مسیر زمینی با خودرو گزینه اول است.
سفر را برای یک هفته برنامه‌ریزی کردیم تا بتوانیم ماکو را حرفه‌ای بگردیم.
برای اسکان، تنها هتل شهر را که مربوط به هتل‌های جهانگردی می‌شد انتخاب کردیم.
هتل جهانگردی ماکو در سه طبقه و حدود ۳۰ اتاق در وسط این شهر قرار گرفته است.
گروه با سه خودروی شاسی بلند طبق برنامه‌ریزی ساعت ۴ صبح از تهران راه افتادند.
مسیر تهران به قزوین و تبریز که اتوبان است.
از تبریز به ماکو نیز راه تقریبا در همه مسیر دوبانده است.
با وجود تریلر‌های حمل بار ترانزیت ترکیه و ایران گاهی ترافیک سنگین دارد.
به دلیل عدم آشنایی قبلی، این قسمت از مسیر را گروه با احتیاط بیشتری به پیش می‌برد تا به شهر رسیدیم.
اطلاعاتی از این استان و شهرستان به‌دست آوردیم:
ماکو تلاقی مذاهب
روایت‌هایی، ساکنان قدیمی ماکو را به سده اول قبل از میلاد مسیح مرتبط می‌داند که مردم این شهر مذهب زرتشتی داشتند.
این شهر را ماغ‌کوی یعنی شهر روحانیان زرتشتی می‌گفتند.
بعضی نیز از ماکو به معنی چراگاه در زبان ارمنی یاد می‌کنند که به دلیل چراگاه‌های بزرگ در اطراف این شهر این نام را روی آن گذاشته اند.
این شهر، در صفر مرزی و همسایگی کشورهای ترکیه، آذربایجان، ارمنستان حال و هوای مخصوص به خود را دارد.
به همین خاطر یکی از هفت منطقه آزاد تجاری ایران است که به دلیل موقعیت طبیعی خاص خود از دیگر شهرهای ایران متمایز است.
در نگاه اول سنگ و کوه‌های مرتفع دو طرف شهر، این احساس را به گروه القا کرد که گویی به شهر سنگی ایران آمده‌ایم.
چشم‌انداز طبیعی
در داخل شهر رودخانه زنگمار که از کوه‌های مرزی ایران و ترکیه سرچشمه می‌گیرد.
در شهرستان پلدشت به رودخانه ارس می‌ریزد پیچ و تاب دارد.
رودخانه‌ای که از مهم‌ترین عوامل موثر بر اقلیم منطقه ماکو به شمار می‌رود.
وجه تسمیه نام آن از ترکیب واژه زنگ به معنای سیاه و مار است که به دلیل بستر سیاه سنگ‌های بازالتی آن، این رود را شبیه به ماری سیاه رنگ کرده است.
پس از رسیدن به ماکو آن را به دو قسمت شمالی و جنوبی بخش‌بندی کرده است.
قسمت جنوبی در دامنه کوه سبد و بخش شمالی نیز در دامنه کوه قیه.
ماکو در دره‌ای بین این دو کوه به طول ۱۲ کیلومتر و عرضی بین ۲۰۰ متر تا ۲ کیلومتر آرام گرفته است.
دیواره‌های بلند عمودی این دو کوه، فاصله کم دیواره‌ها از یکدیگر و عبور رودخانه زنگمار از میان شهر زیبایی آن را دو چندان می‌کند.
در میان شهرهای ایران این زیبایی و اقلیم خاص معمولا کم نظیر است.
جاذبه‌های ماکو
کاخ و موزه باغچه جوق، عمارت کلاه فرنگی، گور دخمه فرهاد، حمام تاریخی شهر ماکو، خانه صفرغلی خان، خانه علی خان بیات، خانه سنگی جمال خان تیموری،
پل تاریخی پنج چشمه، پل قلعه جوق، ساختمان بانک ملی ماکو، چشمه ثریا،
قلعه های قدیمی راوز و قلعه سیاه، آبشار قلعه جوق، تالاب آغ گل از دیدنی‌هایی اتس که گردشگران آن را از قلم نمی‌اندازند.
با اسکان در هتل جهانگردی ماکو، برای روزهای بعد برنامه‌ریزی‌ها را مرور کردیم.
تالاب‌های شهرستان ماکو در شهرستان به صورت پراکنده جای گرفته‌اند.
برای دیدن این تالاب ها باید دو روز را به صورت کامل و با خودرو وقت گذاشت تا بتوان به خوبی از زیبایی‌های آن لذت برد.
مسیر بیشتر آسفالت است به جز مواقعی که در جاده‌های شوسه اطراف این تالاب‌ها و برای رسیدن به بعضی از آن‌ها از جاده آسفالت خارج می‌شویم.
تالاب‌ها و جاذبه‌های طبیعی
تالاب‌های فصلی و دایمی محل مناسبی برای مهاجرت فصلی پرندگان مهاجر به ماکو است،
پرندگانی که از روسیه و برای فرار از سرمای کشنده منطقه سیبری به تالاب‌های این شهرستان مهاجرت می‌کنند
و در طول زمستان مهمان این تالاب ها هستند.
از پرندگان مهاجر به تالاب‌های ماکو می‌توان به غاز خاکستری پیشانی سفید بزرگ و کوچک،
فلامینگو، اردک سر‌سبز، اردک سر حنایی، اردک بلوطی، اردک ارده‌ای، کشیم کوچک و سلیم طوقی کوچک اشاره کرد.
در مسیر دسترسی به تالاب‌های این شهرستان چون الاب شطلو، تالاب یاریم قیه، تالاب مرزی بورالان، تالاب قره بلاغ، تالاب کنیکو
و تالاب آغ گل آثار طبیعی و چشم اندازهای منحصر به فردی همچون کوه‌های دوقلو آرارات و آثار باستانی خاص دیده می‌شود.
فاصله نزدیک این دره‌ها به مناطق شهری و هم‌چنین دسترسی آسان به ورودی دره‌ها از مزیت‌های دره‌های منطقه ماکو است.
یکی از دیدنی‌های طبیعی این منطقه سنگ‌های بازالتی است که به دلیل فوران آتشفشانی کوه‌های آرارات و پخش شدن این گدازه‌ها و ماگماها به وجود آمده‌ند.
دره مارها
از مناطق خاصی که این پدیده زمین شناسی به راحتی دیده می شود، دره بازالتی ایلانلار دره سی در ۲۵ کیلومتری شهرستان ماکو است.
این دره که به دره مارها نیز شهرت دارد در سه کیلومتری روستای بدولی شهرستان ماکو و به موازات جاده آواجیق جا خوش کرده است.
ستون‌های منشوری بازالتی در امتداد این دره منحصر به فرد است.
این پدیده حاصل انجماد گدازه‌های آتشفشانی در دوره سوم زمین‌شناسی است.
نمی‌شود از زیبایی‌های ماکو یاد کرد اما رشته کوه آرارات را نادیده گرفت.
نمایی کلی از این کوه دلفریب در مناطق هم مرز با شمال شرق ترکیه می‌بینیم.
خود ابهت خاصی را داشته و احساس خوبی را به بیننده منتقل می‌کند.
رشته کوه آرارات در مرز ایران و جمهوری نخجوان و ارمنستان دو قله آتشفشانی خاموش دارد
که به خوبی از مناطق مختلف شهرستان ماکو قابل مشاهده است.
کلیساهای آذربایجان
روز پنجم سفر ما به کلیسا گردی گذشت.
دشت آرارات با توجه به بقایای آثار تاریخی، سرزمینی با قدمت بیش از هشت هزار سال هستند.
این کلیساها، به یکی از جذابیت‌های گردشگری و تاریخی منطقه ماکو تبدیل شده است.
در زمان جنگ‌های ایران و عثمانی، فرمان کوچ ارامنه منطقه جلفا و دشت آرارات از سوی شاه عباس صادر شد.
این گروه‌ها در دسته‌های متشکل به سوی اصفهان و جنوب ایران حرکت کردند.
کلیسای تادئوس مقدس یا قره کلیسا در جنوب شهرستان ماکو و ۲۰ کیلومتری شمال شرقی چالدران واقع شده است.
کلیسای دیگر کلیسای زور زور یا مریم مقدس است که در ۱۲ کیلومتری شمال غرب قره کلیسا قرار دارد.
این کلیسا تا اوایل قرن ۱۷ میلادی و اوج جنگ‌های ایران و عثمانی به فعالیت خود ادامه داد.
بنای اولیه این کلیسا در بستر رودخانه قره‌سو و به ارتفاع ۵۰ متر بالاتر از سطح دره قرار داشت.
ولی به‌علت این‌که پس از آبگیری سد بارون ممکن بود در عمق دریاچه پشت سد قرار بگیرد،
تماما به ارتفاعات کنار دریاچه منتقل و در آن نقطه مجددا بازسازی شد.
خوش خوراکی در ماکو
جا دارد در این جا از غذاهای سنتی که در ماکو طبخ و استفاده می شده نام ببریم.
غذاهایی که هم اکنون به دلیل پیشرفت سبک زندگی به سمت مدرنیزه در حال فراموشی است.
از غذاهای محلی ماکو می‌توان به: چهمه یا چکمه، شوربا، حُرَّه، اوماج آشی، آجیلی آش، گیگاناخ یا به زبان فارسی خاگینه،
بامادور اشی یا در زبان فارسی به معنی آش گوجه، یِتیمچه، کله جوش آشی، رشته پلو، قیساوا نام برد.