۶۹۹ کتیبه فارسی و عربی در قعر دریای خزر و در ساحل باکو که از آن با عنوان کتیبه‌های ۷۰۰ ساله دریای خزر یاد می‌کنند در کنار یک قلعه کشف شد
که کارشناسان میراث فرهنگی احتمال می‌دهند کتیبه‌های ۷۰۰ ساله دریای خزر
به عنوان تعویذ و طلسم برای دفع بلایا و دشمنان مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
مرتضی رضوانفر، عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در معرفی ۶۹۹ کتیبه فارسی و عربی، کشف شده از قعر دریای خزر در ساحل باکو گفت:
کتیبه‌ها در فاصله ۳۰۰ متری ساحل باکو در حاشیه قلعه و جزیره‌ای
که بیش از ۷۰۰ سال پیش(۱۳۰۶م) در یک زلزله و مرتفع شدن دریا، به زیر آب رفته بود، یافت شدند.
او با اشاره به نگهداری این کتیبه‌ها در کاخ شروان‌شاهان باکو گفت:
کتیبه‌های ۷۰۰ ساله دریای خزر حاوی کلمات فارسی و عربی است
و تا‌کنون در چیدمان‌های مختلف کتیبه‌ها در کنار یکدیگر، هیچ عبارت معناداری قرائت نشده است.
به گفته رضوانفر، اسامی همچون فریبرز، گرشاسب، فرخزاد، فریدون، منوچهر، یزید، احمد، محمد و شیبانی
در کتیبه ۷۰۰ ساله دریای خزر مشاهده شده است که به نظر می‌رسد اسامی حاکمین محلی باشد.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به قرار داشتن کتیبه‌ها به مدت هفت قرن در زیر آب
و کشف آنها طی ۳۰ سال کاوش باستان‌شناسی، افزود: اندازه کتیبه‌ها اکثرا ۷۰ در ۵۰ سانتیمتر است
و تصاویر انسانی و حیوانی و هم‌چنین صورت دیو و اجنه (صورت‌های این جهانی و آن جهانی) روی برخی از آنها نقش بسته شده است.
طلسم برای دفع بلایا و دشمنان
او با اشاره به این بیت از سروده‌های فردوسی که
«بسازند جای شگفتی طلسم / که کس بازنشناسد او را ز جسم» اظهار داشت:
با توجه به استفاده از خطوط و جملات وهمی و نبود دقت در ترکیبات و اصول خوشنویسی،
هم‌چنین وجود صورت‌های دیو و عجائب المخلوقات، احتمالا به عنوان تعویذ و طلسم
برای دفع بلایا و دشمنان، تهیه شده‌اند و شاید
به عمد به عنوان طلسم، در آب و در کنار یک قلعه دفاعی غرق شده‌اند.
وی افزود: در گذشته برای حفاظت از قلعه‌ها از طلسم استفاده می‌کردند و معتقد بودند این قلعه‌ها قابل فتح و گشایش نیستند،
هم‌چنین برای حفاظت از دفائن و خزائن یا منازل شخصی، طلسمی بر ورودی آنها تعبیه می‌کردند.
طلسم در تعریف دهخدا، ترکیبی از صورت‌های ارضی و سماوی و یا خطوط وهمی است
که اهل فن برای دفع موذی، ترسیم می‌کنند و منظور کلمات
و خطوط مرموز و غیرقابل فهمی است که برای عموم قابل خوانش و فهم نباشد.
به گفته وی، در واقع اعتقاد بر این بوده است که جمع کردن قوای فعال و منفعل یعنی قوای آسمانی و زمینی
توسط افراد خبره، باعث به کارگیری قوای کائنات در امور زمینی می‌شود و شاید به قول فرخی سیستانی شاعر قرن پنجم،
تعدادی از کتیبه‌های ۷۰۰ ساله دریای خزر نیز هزار طلسم بوده و تنها ۶۹۹ عدد از آنها یافت شده است.
این پژوهشگر پیشکسوت در پایان به این بیت از سروده‌های فرخی سیستانی
«زهی قلاعی (قلعه‌هایی) در هر یکی هزار طلسم/ که خیره گشتی از او چشم مردم هشیار» اشاره کرد.
دیدگاهتان را بنویسید