آنان حامی‌پرورانند

همایون ذرقانی در نقد سیاست‌های حامی‌پروری
همایون ذرقانی

وقایع بازار ارز و اقتصادی تا حدود زیادی نتیجه سیاست‌های حامی‌پروری است که سردبیر ماهنامه سفر به این موضوع اشاره کرده است. با‭ ‬رونمایی‭ ‬از‭ ‬بسته‭ ‬دوم‭ ‬ارزی،‭ ‬بازار‭ ‬سفر‭ ‬به‭ ‬ویژه‭ ‬حمل‭ ‬و‭ ‬نقل‭ ‬هوایی‭ ‬گرفتار‭ ‬شوک‭ ‬نفس‌گیری‭ ‬شد‭.‌‬ گویا‭ ‬وضعیت‭ ‬اقتصاد‭ ‬مثل‭ ‬بادکنک‭ ‬وصله‌پینه‭ ‬شده‌‌ای‭ ‬می‌ماند‭ ‬که‭ ‬فشار‭ ‬تورم‭ ‬و‭ ‬مطالبات،‭ ‬جای‌جای‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬ملتهب‭ ‬کرده‭ ‬است‭.‌‬ جلوی‭ ‬یک‭ ‬شکاف‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬می‌بندند،‭ ‬التهاب‭ ‬از‭ ‬جایی‭ ‬دیگر‭ ‬سر‭ ‬باز‭ ‬می‌کند‭.‬

سهم‭ ‬حمل‭ ‬و‭ ‬نقل‭ ‬هوایی‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۹۵‭ ‬حول‭ ‬و‭ ‬حوش‭ ‬۹‭ ‬درصد‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬۹۶‭ ‬اوج‭ ‬رونق‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬سال‌ها‭ ‬تجربه‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬۱۴‭.‬۵‭ ‬درصد‭ ‬رسید‭.‌‬ خطوط‭ ‬هوایی‭ ‬خارجی‭ ‬یکی‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬دیگری‭ ‬به‭ ‬بازار‭ ‬هوایی‭ ‬ایران‭ ‬وارد‭ ‬شدند‭. ‬تنها‭ ‬دو‭ ‬سال‭ ‬از‭ ‬توافق‭ ‬برجام‭ ‬می‌گذشت‭ ‬که‭ ‬آزادسازی‭ ‬نرخ‭ ‬بلیت‭ ‬پروازهای‭ ‬هوایی‭ ‬هم‭ ‬در‭ ‬دستور‭ ‬کار‭ ‬دولت‭ ‬قرار‭ ‬گرفت‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬پی‭ ‬آن‭  ‬به‭ ‬افزایش‭ ‬سه‭ ‬برابر‭ ‬از‭ ‬درآمد‭ ‬عوارض‭ ‬خروج‭ ‬از‭ ‬کشور‭ ‬چشم‭ ‬دوخت. ‬از‭ ‬آن‭ ‬رو‭ ‬که‭ ‬توجه‭ ‬جدی‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬اخطار‭ ‬کارشناسان‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬رویکرد‭ ‬سودمحورانه‭ ‬‌نداشتند،‭ ‬سیاست‌های‭ ‬آزادسازی‭ ‬را‭ ‬قیم‌مابانه‭ ‬ادامه‭ ‬دادند.

ارزهای رانت‌آفرین

‬سرانجام‭ ‬ارز‭ ‬دستوری‭ ‬۴۲۰۰‭ ‬تومانِ‭ ‬آقای‭ ‬جهانگیری‭ ‬نیز‭ ‬رانت‌افرین‭ ‬شد‭ ‬

و‭ ‬سواستفاده‌هایی‭ ‬را‭ ‬ایجاد‭ ‬کرد‭ ‬که‭ ‬همه‭ ‬می‌دانیم‭ ‬و‭ ‬نقل‭ ‬هر‭ ‬مجلسی‭ ‬است‭.‬

حالا‭ ‬در‭ ‬چشم‌انداز‭ ‬بسته‭ ‬دوم‭ ‬ارزی‭ ‬یا‭ ‬به‭ ‬عبارت‭ ‬دیگر‭ ‬تصمیم‭ ‬دوم‭ ‬دولت،‭

‬افسار‭ ‬ارزهای‭ ‬خارجی‭ ‬هنوز‭ ‬مهار‭ ‬نشده‭ ‬و‭ ‬اقتصاد‭ ‬تب‭ ‬شدید‭ ‬دارد‭.‌‬

مقاماتی‭ ‬در‭ ‬دولت‭ ‬خشنودند‭ ‬که‭  ‬دستکم‭ ‬نیاز‭ ‬کالاهای‭ ‬اساسی‭ ‬جامعه‭ ‬را‭ ‬تامین‭ ‬کرده‌اند‭.‌‬

بازار‭ ‬سفر‭ ‬اما‭ ‬به‭ ‬مانند‭ ‬ده‌ها‭ ‬بخش‭ ‬رها‭ ‬شده‭ ‬در‭ ‬بازی‭ ‬عرضه‭ ‬و‭ ‬تقاضا،‭ ‬گرفتار‭ ‬تلاطم‭ ‬است‭.‌‬

قیمت‭ ‬بلیت‭ ‬هوایی‭ ‬در‭ ‬برخی‭ ‬مسیرهای‭ ‬خارجی‭ ‬به‭ ‬سه‭ ‬برابر‭ ‬رسید‭

‬و‭ ‬در‭ ‬پی‭ ‬آن‭ ‬شرکت‌های‭ ‬هواپیمایی‭ ‬داخلی‭ ‬نیز‭ ‬افزایش‭ ‬قیمت‌ها‭ ‬را‭ ‬اعلام‭ ‬کردند‭.‬

باید‭ ‬بدانیم‭ ‬وضعیتی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬سر‭ ‬می‌بریم‭ ‬نتیجه‭ ‬سیاست‌های‭ ‬ولنگارسازی و حامی‌پروری‭ ‬گذشته‭ ‬است‭.‌‬

لازم‭ ‬است‭ ‬در‭ ‬تحلیل‭ ‬چنین‭ ‬اتفاقاتی‭ ‬تنها‭ ‬شخص‭ ‬آقای‭ ‬رییس‭ ‬جمهور‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬کانون‭ ‬انتقاد‭ ‬قرار‭ ‬نداد‭ ‬هرچند‭ ‬که‭ ‬او‭ ‬در‭ ‬نهایت‭ ‬مسئول‭ ‬دولت‭ ‬است‭

‬و‭ ‬پاسخگوی‭ ‬اتفاقاتی‭ ‬که‭ ‬موجب‭ ‬شد‭ ‬از‭ ‬ارزش‭ ‬پول‭ ‬و‭ ‬ثروت‭ ‬مردم‭ ‬به‭ ‬میزان‭ ‬قابل‭ ‬توجهی‭ ‬کاسته‭ ‬شود‭.‌‬

لایه‌های پنهان تصمیم‌سازی

اما،‭ ‬لایه‌های‭ ‬درونی‭ ‬تصمیم‌سازی‭ ‬معمولا‭ ‬پنهانند‭ ‬و‭ ‬سهم‭ ‬آن‌ها‭ ‬در‭ ‬بروز‭ ‬وقایع،‭ ‬این‭ ‬چنین‭ ‬آشکار‭ ‬می‌شود،‭ ‬آن‌ها‭ ‬حامی‌پرورانند‭

‬که‭ ‬گاهی‭ ‬در‭ ‬قالب‭ ‬مشاور‭ ‬و‭ ‬برنامه‌ریز‭ ‬و‭ ‬گاهی‭ ‬اقتصاددان‭ ‬و‭ ‬سیاست‌مدار،‭ ‬‌اتفاقاتی‭ ‬را‭ ‬رقم‭ ‬می‌زنند‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬ظاهر‭ ‬جلوه‭ ‬موجهی‭ ‬دارد‭ ‬اما‭ ‬نتایج‭ ‬ناگواری‭ ‬در‭ ‬جامعه‭ ‬پدید‭ ‬می‌آورد‭.‬

این‭ ‬دولت،‭ ‬ده‌ها‭ ‬کمیته‭ ‬مشورتی‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬خروجی‭ ‬آن‭ ‬وضعیتی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬سر‭ ‬می‌بریم.

‬با‭ ‬بخش‭ ‬خصوصی‭ ‬که‭ ‬صحبت‭ ‬می‌کنیم‭ ‬عموما‭ ‬از‭ ‬این‌که‭ ‬نظراتشان‭ ‬‌در‭ ‬تصمیم‌گیری‌های‭ ‬درست‭ ‬تاثیری‭ ‬ندارد،‭ ‬گلایه‭ ‬دارند.

‬نمونه‌هایی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬موضوعات‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬همین‭ ‬شماره،‭ ‬هیات‭ ‬رییسه‭ ‬انجمن‭ ‬دفاتر‭ ‬خدمات‭ ‬مسافرتی‭ ‬هوایی‭ ‬و‭ ‬جهانگردی‭ ‬ایران‭ ‬برای‭ ‬خوانندگان‭ ‬ماهنامه‭ ‬بازگو‭ ‬کرده‌اند‭.‬

دولت‭ ‬اگر‭ ‬به‌راستی‭ ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬ایجاد‭ ‬همگرایی‭ ‬ملی‭ ‬است،‭ ‬از‭ ‬سیاست‌های‭ ‬حامی‌پروری ‬پرهیز‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬مراقب‭ ‬باشد‭ ‬تا‭ ‬گرفتار‭ ‬تله‌‭ ‬بی‌اعتمادی‭ ‬نشود‭. ‬‌

خطر‭ ‬بی‌اعتمادی‭ ‬آن‌جاست‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬سختی‭ ‬می‌تواند‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬دسته‭ ‬کارهای‭ ‬خوب‭ ‬و‭ ‬تصمیمات‭ ‬درست‌اش‭ ‬نزد‭ ‬افکار‭ ‬عمومی‭ ‬دفاع‭ ‬کند‭ ‬

و‭ ‬هر‭ ‬سخنی‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬مقامی‭ ‬گفته‭ ‬می‌شود‭ ‬می‌تواند‭ ‬به‭ ‬انتظارات‭ ‬تورمی‭ ‬دامن‭ ‬بزند.

‬پیش‭ ‬شرط‌هایی‭ ‬برای‭ ‬مصون‭ ‬ماندن‭ ‬از‭ ‬تله‌ی‭ ‬فلج‌کننده‭ ‬بی‌اعتمادی‭ ‬در‭ ‬جامعه‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬

که‭ ‬نظام‭ ‬اداری‭ ‬سالم‭ ‬و‭ ‬مسئول،‭ ‬نهادهای‭ ‬مدنی‭ ‬ناظر،‭ ‬بخشی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬

و‭ ‬به‭ ‬واسطه‭ ‬آن‭ ‬می‌توان‭ ‬برنامه‌های‭ ‬توسعه‌ای‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬مسیر‭ ‬صحیح‭ ‬مدیریت‭ ‬کرد‭.‬


دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سوال خود را بپرسید
ارسال از طریق واتساپ