همزمان با روز جهانی گردشگری (۲۷ سپتامبر ۲۰۲۵)، دکتر حسن تقی‌زاده انصاری، نایب‌رئیس شبکه جهانی متخصصین گردشگری فارسی‌زبان، این روز را فرصتی استثنایی برای بازاندیشی در جایگاه گردشگری به‌عنوان نیرویی تحول‌آفرین در جهان معاصر دانست.
وی با تأکید بر اینکه گردشگری امروز فراتر از یک صنعت اقتصادی است، گفت: «شعار سال ۲۰۲۵ با عنوان گردشگری و تحولات پایدار پیام روشنی دارد؛ گردشگری باید به‌عنوان رکن بنیادین توسعه پایدار جهانی دیده شود و نه صرفاً ابزاری برای لذت و تفریح.»
بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، گردشگری نزدیک به ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان را شامل می‌شود و اگر با رویکردی مسئولانه مدیریت گردد، می‌تواند به ابزاری مؤثر برای تحقق اهداف توسعه پایدار (SDGs) بدل شود. در این نگاه، گردشگری پایدار به ایجاد تعادل میان منافع اقتصادی، حفاظت از منابع طبیعی و تقویت سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع محلی منجر می‌شود.
نمونه‌های جهانی از گردشگری پایدار
چند کشور توانسته‌اند الگوهای برجسته‌ای در پیوند گردشگری و توسعه پایدار ارائه دهند:
-
کاستاریکا: پیشگام گردشگری زیست‌محیطی با مدل همزیستی میان حفاظت طبیعت و توسعه اقتصادی.
-
نیوزیلند: کشوری که تنوع زیستی و میراث فرهنگی را محور سیاست‌های گردشگری خود قرار داده است.
-
بوتان: با تمرکز بر شاخص خوشبختی ملی ناخالص، گردشگری را در خدمت رفاه اجتماعی، محیط‌زیست و فرهنگ قرار داده است.
این تجربه‌ها نشان می‌دهد که توسعه پایدار در گردشگری نه آرمان دور، بلکه رویکردی عملی و دست‌یافتنی است.
گرایش جهانی به گردشگری مسئولانه
طبق پژوهش‌های جدید، نزدیک به ۴۵ درصد گردشگران جهانی تمایل دارند مقصدهایی را انتخاب کنند که پایبند به اصول زیست‌محیطی و اجتماعی باشند. این روند، شکل‌گیری نسل جدیدی از گردشگری را نوید می‌دهد:
-
گردشگری سبز و زیست‌محیطی برای کاهش اثرات مخرب بر طبیعت.
-
گردشگری مبتنی بر جامعه با مشارکت مستقیم مردم محلی.
-
گردشگری بازسازی‌کننده که هدفش بازسازی زیست‌بوم‌ها و توانمندسازی دوباره جوامع است.
چالش‌ها و فرصت‌ها
با وجود فرصت‌های گسترده، صنعت گردشگری با چالش‌هایی جدی روبه‌روست. از جمله توزیع ناعادلانه درآمدها، که در بسیاری از مقاصد منافع آن در اختیار شرکت‌های بزرگ یا سرمایه‌گذاران خارجی قرار می‌گیرد و سهم جوامع محلی اندک است.
راه‌حل این چالش در مشارکت همه ذی‌نفعان، شفافیت اقتصادی و حمایت هدفمند از جوامع میزبان نهفته است. ورود پایدار درآمدهای گردشگری به اقتصاد محلی نه‌تنها موجب ارتقای رفاه اجتماعی می‌شود، بلکه زیرساخت‌های پایدار را نیز تقویت می‌کند.
جمع‌بندی
روز جهانی گردشگری ۲۰۲۵ یادآور این حقیقت است که سفر، تنها جابه‌جایی میان مقصدها نیست، بلکه تعهدی جهانی برای ساختن آینده‌ای پایدارتر است؛ آینده‌ای که در آن گردشگری نقشی کلیدی در حفاظت محیط‌زیست، عدالت اجتماعی و توسعه جوامع ایفا خواهد کرد.